Dit is geen oordeel
Gesproken column voor de tweede sleutelpersonenconferentie, Tevhid, Maastricht, 28 juni 2021
Vandaag gaan we het hebben over luisteren en bevragen zonder oordeel.
Interessant woord, trouwens: oordeel. Een woord waar je wat langer op kunt kauwen.
Oor-deel.
Kauw er lang genoeg op en het verliest zijn betekenis en wordt tot een soort kauwgum die je kunt uittrekken of tussen je lippen tot een ballon kunt blazen totdat ie knapt.
Je kunt dat met elk woord doen.
Elk woord is meteen ook een oordeel.
De wereld ís een moeras van oordelen en vooroordelen.
Kijk om je heen: oordelen!
Eindeloos zou ik zo kunnen orakelen over wat een oordeel eigenlijk is en dat het misschien wel onmogelijk is om iets te zeggen zonder, hoe subtiel of onbedoeld ook, weer in het oordelen te schieten.
Dit is een stoel. Dat is een mens. Dit is een sleutelpersonenconferentie.
Allemaal oordelen.
Is er een manier om daar oordeelsloos naar te kijken, naar te luisteren, op te bevragen?
Ja en nee.
Jullie kennen allemaal die tekening van die pijp met daarbij de tekst: ceci n'est pas une pipe.
Zo is het ook met oordelen.
Dit is geen oordeel (de titel van deze inleidende column) is een oordeel.
De uitspraak zelf is paradoxaal, innerlijk tegenstrijdig.
Het doet denken aan wat misschien wel de bekendste paradoxale uitspraak is: 'Alle Kretensers liegen.'
Is dat een leugen?
De waarheid? Of allebei?
Mijn boodschap (oordeel!) van vanmiddag: er ís niet één manier van oordeelsloos luisteren of bevragen.
Maar er zijn wel een paar vuistregels.
Althans, dat durf ik hier en nu in alle oordeelsloze bescheidenheid te beweren.
De eerste is dat je in een gesprek zoveel mogelijk je eigen mening tussen haakjes zet. Steeds opnieuw kan het daarbij gebeuren dat je eigen mening toch weer door de achterdeur binnenglipt. Oeps! Daar is weer een oordeel. Hé, nu ben ik alweer aan het oordelen.
Ontwikkel een eigen virtuositeit in het jezelf betrappen op oordelen en op momenten waarop je door die oordelen niet echt naar de ander aan het luisteren bent.
Vaak luisteren we vooral om ons eigen gelijk te halen. Die theorie kennen we. Maak het praktisch! Oordelen zijn snel als de wind. Kijk ernaar, wees mild en streng: nu even niet!
Een tweede trucje (zo noem ik het maar even) is om je totaal te richten op de ander. Toon interesse, vraag door, zoek de vraag achter de vraag, probeer de ander te zien en te ervaren los van je eigen oordelen en meningen.
Een derde handreiking: maak van de stilte je vriend of vriendin. In momenten van stilte kan iets anders het woord nemen, iets waarvoor ik nu geen woorden heb en misschien ook niet wil hebben.
Even is het stil.
Ik hoor jullie.
Jullie horen mij.
Heel even is polarisatie iets van een andere planeet.
Govert Derix, Stichting Tevhid Maastricht, 28 juni 2021
